Có rất nhiều khoảnh khắc trong hành trình làm mẹ mà bạn phải ứng biến, và học cách vắt sữa bằng tay là một trong những kỹ năng vô cùng hữu ích đó. Có thể bạn đang phải đối mặt với tình trạng căng tức ngực, cố gắng vắt sữa non, hoặc không có máy hút sữa khi không có em bé bên cạnh. Dù lý do là gì, kỹ thuật đơn giản này sẽ giúp bạn linh hoạt và kiểm soát tốt hơn.
Trong hướng dẫn này, bạn sẽ tìm hiểu lý do tại sao việc vắt sữa bằng tay lại quan trọng, những gì bạn cần để bắt đầu và cách thực hiện từng bước chính xác. Ngoài ra, chúng tôi sẽ đề cập đến những sai lầm thường gặp, các mẹo hữu ích và so sánh việc vắt sữa bằng tay với việc hút sữa để bạn có thể quyết định phương pháp nào phù hợp nhất cho bạn và bé.
Tại sao bạn có thể cần phải vắt sữa mẹ bằng tay
Vắt sữa bằng tay là một kỹ thuật đơn giản, ít tốn công sức nhưng lại hữu ích trong mọi tình huống. Dưới đây là một vài lý do phổ biến mà bạn nên thử:
- Bạn đang bị căng tức ngực và muốn làm mềm ngực để dễ cho con bú hơn.
- Bạn đã bỏ lỡ một cữ bú, hoặc bé ngủ lâu hơn bình thường và bạn cần giảm bớt áp lực hoặc khó chịu.
- Bạn đang trong những ngày đầu và muốn hút sữa non. "Sữa đầu" đặc, vàng ươm đó không phải lúc nào cũng chảy tốt bằng máy hút sữa - vắt sữa bằng tay thường hiệu quả hơn, đặc biệt là ngay sau khi sinh hoặc thậm chí vào cuối thai kỳ (sau 37 tuần, nếu được bác sĩ cho phép).
- Bạn đang cố gắng kích thích sản xuất sữa , đặc biệt nếu bé đang ở phòng chăm sóc đặc biệt dành cho trẻ sơ sinh (NICU), buồn ngủ hoặc chưa ngậm ti đúng cách.
- Bạn đang phải đối mặt với tình trạng tắc ống dẫn sữa hoặc viêm vú giai đoạn đầu và muốn giúp kích thích dòng sữa chảy ra và giảm bớt sự khó chịu.
- Bạn đang cai sữa và chỉ cần giảm bớt cảm giác no mà không kích thích quá mức nguồn sữa của mình.
- Bạn không có sẵn máy bơm —có thể bạn đang đi du lịch, đi làm mà không có thiết bị, gặp sự cố mất điện hoặc chỉ cần một giải pháp nhanh chóng khi đang di chuyển.
Bạn cần gì trước khi bắt đầu ?
Một trong những điều tuyệt vời nhất của việc vắt sữa bằng tay là bạn không cần chuẩn bị nhiều để bắt đầu. Dưới đây là những thứ bạn cần chuẩn bị:
- Rửa tay sạch sẽ: Rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước ấm. Nếu bạn phải di chuyển, nước rửa tay khô có nồng độ cồn ít nhất 60% là một giải pháp dự phòng tốt.
- Dụng cụ đựng sữa sạch: Có thể là cốc miệng rộng, thìa, ống tiêm tiệt trùng, bình sữa hoặc túi trữ sữa mẹ. Hãy chọn bất cứ dụng cụ nào phù hợp nhất để hứng một lượng sữa nhỏ từ việc vắt sữa bằng tay.
- Ấm áp và thoải mái: Chườm ấm, mát-xa nhẹ nhàng, hoặc thậm chí tắm nhanh trước khi cho con bú có thể giúp sữa chảy nhiều hơn. Cố gắng tìm một không gian yên tĩnh, nơi bạn có thể hơi nghiêng người về phía trước và thư giãn.
- Một thứ gì đó gợi nhớ bạn về em bé: Nếu bạn không ở gần em bé, việc xem ảnh/video của bé hoặc ngửi một mảnh quần áo của bé có thể giúp oxytocin tiết ra và kích thích sữa tiết ra.
- Vải hoặc miếng lót thấm sữa: Ban đầu có thể hơi bẩn một chút, nhưng không sao cả. Có vật gì đó thấm hút gần đó có thể giúp giữ cho bạn và quần áo khô ráo.
Hướng dẫn từng bước: Cách vắt sữa mẹ bằng tay
Khi bạn đã sẵn sàng và cảm thấy thoải mái, hãy làm theo các bước sau để vắt sữa bằng tay một cách an toàn và hiệu quả:
- Nghiêng người về phía trước: Ngồi thoải mái và hơi nghiêng người về phía trước để trọng lực hỗ trợ dòng sữa chảy.
- Dùng tay tạo hình chữ “C” : Dùng ngón cái và các ngón tay khác tạo hình chữ “C” quanh quầng vú — chứ không phải trên núm vú. Các ngón tay nên cách gốc núm vú khoảng 2.5-5 cm, nơi bạn có thể cảm nhận được đường gờ săn chắc hơn.
3. Ấn vào phía trong : Nhẹ nhàng ấn các ngón tay thẳng về phía thành ngực.
- Nén và lăn: Không trượt trên da, nhẹ nhàng ép chặt các ngón tay và ngón cái lại với nhau, sau đó lăn về phía núm vú. Sữa sẽ bắt đầu chảy hoặc nhỏ giọt.
- Thả ra và lặp lại: Thả ra, sau đó lặp lại nhịp điệu ấn-nén-thả với tốc độ thoải mái. Cố gắng bắt chước nhịp bú tự nhiên của bé: mút-mút-nuốt.
- Đổi tư thế: Xoay tay quanh bầu ngực sau mỗi vài lần ấn để vắt sữa từ tất cả các ống dẫn. Khi dòng chảy chậm lại, chuyển sang bên ngực kia.
- Tính thời gian: Vài lần đầu tiên có thể mất 20–30 phút để vắt hết sữa ra khỏi ngực, nhưng nếu luyện tập thường xuyên, nhiều bà mẹ có thể vắt hết sữa trong 10–15 phút hoặc ít hơn.
Bạn nên vắt sữa bằng tay bao lâu một lần?
Tần suất vắt sữa bằng tay thực sự phụ thuộc vào giai đoạn cho con bú và nhu cầu cụ thể của bạn:
Nếu bạn đang vắt sữa non , bạn có thể bắt đầu vắt sữa bằng tay vào khoảng tuần thứ 37 của thai kỳ — chỉ cần vài phút, 2 đến 3 lần một ngày . Sau khi sinh, nếu sữa vẫn chưa về, hãy cố gắng vắt sữa bằng tay khoảng 8 đến 10 lần trong vòng 24 giờ, đặc biệt là trong 2 đến 3 ngày đầu.
Khi đã quen với thói quen sinh hoạt, bạn có thể dùng tay vắt sữa sau mỗi cữ bú hoặc mỗi lần hút sữa để giúp loại bỏ bớt sữa thừa và báo hiệu cho cơ thể sản xuất thêm. Chỉ cần thêm vài phút thỉnh thoảng cũng có thể giúp bạn tăng nguồn sữa.
Bạn cũng có thể vắt sữa bằng tay khi cần thiết — chẳng hạn như khi bạn bỏ lỡ một cữ bú, cảm thấy khó chịu vì đầy sữa, hoặc bị tắc tia sữa cần được thông nhẹ nhàng. Và nếu bạn đang cai sữa hoặc cố gắng giãn cách các cữ bú, vắt sữa bằng tay có thể giúp giảm áp lực mà không cần phải vắt hết sữa ra khỏi bầu ngực.
Không có lịch trình cố định. Hãy sử dụng khi cơ thể (hoặc bé) cần, dù là thường xuyên, thỉnh thoảng hay chỉ trong giai đoạn chuyển tiếp như cai sữa.
Những sai lầm thường gặp cần tránh khi vắt sữa bằng tay
Tuy nặn mụn bằng tay là một kỹ thuật đơn giản, nhưng một vài sai lầm thường gặp có thể làm giảm hiệu quả và gây khó chịu. Dưới đây là những điều cần lưu ý:
- Chỉ nắm núm vú: Một trong những sai lầm lớn nhất là chỉ véo hoặc kéo núm vú. Việc này có thể gây đau và không giúp sữa chảy ra nhiều. Thay vào đó, các ngón tay của bạn nên ấn vào mô vú, cách núm vú khoảng 2.5–5 cm, nơi có các túi chứa sữa.
- Bóp quá mạnh hoặc quá nhanh: Nhịp bóp nhẹ nhàng, đều đặn sẽ hiệu quả nhất. Bóp quá mạnh có thể gây bầm tím hoặc khó chịu, và căng thẳng thực sự có thể làm chậm phản xạ xuống sữa. Ép chặt là tốt, nhưng không bao giờ nên gây đau.
- Không vắt sữa đủ trong những ngày đầu: Đặc biệt là khi bé không ngậm ti đúng cách hoặc bú không thường xuyên, việc vắt sữa không đủ thường xuyên có thể ảnh hưởng đến lượng sữa bạn tạo ra sau này. Trong những ngày đầu, hãy cố gắng vắt sữa đều đặn và thường xuyên để duy trì nguồn sữa.
- Hút cạn sữa hoàn toàn khi cai sữa: Nếu bạn đang cai sữa, việc vắt sữa cho đến khi cạn sữa hoàn toàn có thể khiến cơ thể bạn tiếp tục sản xuất sữa. Thay vào đó, hãy vắt vừa đủ để giảm áp lực.
- Bỏ qua các dấu hiệu bất thường: Nếu việc vắt sữa gây đau đớn, bạn thấy có vết bầm tím, hoặc không có sữa chảy ra sau nhiều lần thử, đừng cố chịu đựng. Hãy liên hệ với chuyên gia tư vấn về sữa mẹ hoặc bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn.
Mẹo giúp biểu đạt bằng tay dễ dàng hơn
Để làm quen với cách vẽ bằng tay cần phải thử và sai một chút, nhưng những mẹo sau đây có thể giúp quá trình này diễn ra suôn sẻ hơn, thoải mái hơn và hiệu quả hơn:
- Bắt đầu bằng cách giữ ấm và mát-xa: Dùng khăn ấm, tắm vòi sen, hoặc mát-xa nhẹ nhàng theo hình tròn về phía núm vú sẽ giúp kích thích sữa chảy ra và giúp việc vắt sữa dễ dàng hơn. Ngồi hoặc đứng, hơi nghiêng người về phía trước để sữa chảy tự nhiên vào bình.
- Tận dụng các giác quan: Bé chính là "cú hích" tốt nhất giúp bạn tiết sữa, dù bé có nằm trong vòng tay bạn hay không. Hãy thử bế hoặc nhìn bé (hoặc ảnh hoặc video của bé), ngửi quần áo của bé, hoặc nghe bản ghi âm tiếng bé bi bô. Ngay cả việc hít thở sâu hoặc nghe nhạc êm dịu cũng có thể giúp bạn thư giãn và bắt nhịp.
- Tìm vị trí tay tốt nhất: Hầu hết mọi người đều thấy tư thế giữ hình chữ "C" hiệu quả: ngón cái ở trên, các ngón tay còn lại ở dưới, đặt cách núm vú khoảng 2.5-5cm. Tư thế này giúp bạn nén các ống dẫn sữa thay vì kéo mạnh núm vú.
- Hãy nghĩ đến nhịp điệu, chứ không phải tốc độ: Không phải là bóp nhanh mà là tạo ra nhịp điệu đều đặn, ấn-nén-thả, mô phỏng cách bé bú. Cứ sau vài lần ấn, hãy xoay các ngón tay quanh quầng vú để nhắm vào các ống dẫn sữa khác nhau.
- Duy trì thói quen đều đặn: Luyện tập thường xuyên giúp cải thiện kỹ thuật và sản lượng sữa theo thời gian. Nó cũng giúp cơ thể bạn phản ứng nhanh hơn với việc vắt sữa bằng tay.
Vắt sữa bằng tay so với hút sữa: Phương pháp nào phù hợp với bạn ?
Cả vắt sữa bằng tay và hút sữa đều có thể giúp bạn hút sữa mẹ, nhưng chúng có mục đích và lợi ích riêng biệt. Lựa chọn nào phù hợp với bạn thường phụ thuộc vào tình trạng, mức độ thoải mái và mục tiêu của bạn.
Vắt sữa bằng tay mang lại cho bạn sự linh hoạt tuyệt đối. Nó yên tĩnh, tự do và luôn sẵn sàng—không cần dụng cụ. Nó có thể đặc biệt hữu ích trong vài ngày đầu sau sinh khi bạn cần vắt sữa non với số lượng nhỏ. Vắt sữa bằng tay cũng rất hữu ích nếu bạn đang gặp tình trạng căng tức ngực, tắc tia sữa, hoặc chỉ cần giảm bớt áp lực khi xa con.
Ngược lại, việc hút sữa thường hiệu quả hơn khi bạn hút được lượng sữa lớn, đặc biệt là sau khi sữa đã về. Đây là một công cụ hữu ích để dự trữ sữa, quay lại làm việc hoặc duy trì nguồn sữa trong thời gian xa con dài hơn. Máy hút sữa điện đôi hoặc máy hút sữa đeo tay có thể hút sữa từ cả hai bên ngực cùng lúc, giúp tiết kiệm thời gian và hữu ích cho những lịch trình cố định.
Nếu bạn đang tìm kiếm một lựa chọn thông minh, dễ đeo, máy hút sữa Eufy S1 Pro được thiết kế để mang lại sự thoải mái và linh hoạt mà không phải hy sinh công suất. Máy được trang bị công nghệ làm ấm HeatFlow™ tiên tiến (7 mức, 95–105°F) giúp hỗ trợ dòng chảy và giảm tắc nghẽn, cùng với khả năng điều khiển OptiRhythm™ tùy chỉnh thông qua ứng dụng Eufy Baby .
Với lực hút lên đến 300 mmHg đạt chuẩn bệnh viện, cùng 7 mức cường độ, 3 tốc độ và 4 nhịp điệu, bạn có thể dễ dàng điều chỉnh từng buổi tập cho phù hợp với nhu cầu của mình. Hộp sạc di động đi kèm giúp máy bơm hoạt động liên tục đến 5 ngày , cùng động cơ êm ái (<46 dB) và thiết kế chống rò rỉ giúp máy trở thành lựa chọn tuyệt vời cho việc di chuyển hoặc sử dụng tại nơi làm việc.
Phiên bản nhỏ gọn hơn một chút, máy hút sữa Eufy S1 sử dụng công nghệ hỗ trợ nhiệt và điều khiển lực hút kết nối ứng dụng , tất cả trong một thiết kế nhẹ nhàng, cài trong áo ngực. Đây là lựa chọn lý tưởng nếu bạn muốn tận hưởng những chức năng cốt lõi - ấm áp nhẹ nhàng, rảnh tay và vận hành êm ái - mà không cần hộp sạc dùng nhiều ngày.
Cả hai mẫu đều có vành silicon mềm tiện dụng 105°, dung tích lên đến 5 oz cho mỗi cốc và hệ thống kín giúp dễ dàng vệ sinh.
Tuy nhiên, bạn không nhất thiết phải chọn phương pháp nào hơn phương pháp nào . Nhiều bậc cha mẹ nhận thấy rằng việc kết hợp giữa vắt sữa bằng tay và hút sữa mang lại sự linh hoạt tối đa - dù là vắt sữa bằng tay trước hay sau khi hút sữa, hay sử dụng từng phương pháp trong các tình huống khác nhau. Hãy lựa chọn phương pháp phù hợp với nhu cầu, tín hiệu của bé và thói quen hàng ngày của bạn.
Phần kết luận
Học cách vắt sữa bằng tay lúc đầu có thể hơi khó khăn, nhưng chỉ cần luyện tập một chút, nó sẽ trở thành bản năng. Nó nhẹ nhàng, tự do và luôn sẵn sàng. Dù bạn dùng nó để vắt sữa non, giảm căng tức ngực, hay chỉ đơn giản là để cơ thể dẻo dai hơn, thì đây là một kỹ năng thông minh bạn nên áp dụng.
Tuy nhiên, nếu bạn sắp đi làm trở lại hoặc cần tuân thủ lịch trình nhất quán, máy hút sữa điện hoặc máy hút sữa đeo tay có thể giúp mọi việc dễ dàng và hiệu quả hơn. Việc có cả hai lựa chọn này giúp bạn linh hoạt hơn trong việc quản lý nguồn sữa và luôn thoải mái.
Câu hỏi thường gặp
Có thể vắt sữa mẹ bằng tay được không?
Có chứ! Vắt sữa bằng tay là một kỹ thuật an toàn, hiệu quả đã được sử dụng hàng thế kỷ và được các tổ chức y tế như CDC khuyến nghị. Nó đặc biệt hữu ích khi bạn không có máy hút sữa, trong trường hợp mất điện, để giảm căng tức ngực, hứng sữa non, hoặc kích thích tiết sữa sớm. Bạn chỉ cần dùng ngón tay ấn nhẹ bầu ngực và vắt sữa vào một bình sạch.
Khi vắt sữa bằng tay, bạn sẽ thấy lượng sữa chảy ra là bao nhiêu?
Trong những ngày đầu, chỉ cần vài giọt cho đến một thìa cà phê sữa non. Đến ngày thứ 4 hoặc 5, lượng sữa có thể tăng lên 50-70 ml mỗi lần, một số trường hợp có thể đạt 500-700 ml mỗi ngày vào tuần thứ hai. Lượng sữa tiết ra rất khác nhau.
Làm thế nào để vắt sữa mẹ bằng tay nhanh chóng?
Để vắt sữa nhanh hơn, hãy bắt đầu bằng cách rửa tay và làm ấm ngực (ví dụ: chườm ấm hoặc tắm vòi sen), sau đó nhẹ nhàng massage về phía núm vú. Thực hiện động tác “ấn, ấn, thả”: đặt ngón cái và ngón trỏ sau quầng vú và lăn mô về phía núm vú theo nhịp điệu. Đổi bên ngực khi dòng sữa chảy chậm lại. Thực hành thường xuyên và xem video hướng dẫn hoặc tham khảo ý kiến chuyên gia tư vấn cho con bú để được hướng dẫn thực hành.
Quy tắc 3-3-3 cho sữa mẹ là gì?
Nguyên tắc 3-3-3 là hướng dẫn đơn giản để bảo quản sữa đã vắt ra an toàn: bảo quản sữa mới vắt ra ở nhiệt độ phòng tối đa 3 giờ, trong tủ lạnh tối đa 3 ngày và trong tủ đông tiêu chuẩn tối đa 3 tháng. Điều này giúp bảo quản chất dinh dưỡng đồng thời giảm thiểu sự phát triển của vi khuẩn.
